Category: Fréttir

Hér getur að líta erindi Atla Harðarsonar, sem hann flutti á ráðstefnunni „Listaverk sem námsefni og heimspekileg kennsla“ í Stakkahlíð, í gær 9. júní:

Listir og landbúnaður

Mörg áhugaverð erindi voru flutt og var ráðstefnan gríðarleg vel sótt, báða daga. Hér má sjá dagskrána í heild sinni.

HVAR: Menntavísindasvið Háskóla Íslands, Stakkahlíð, stofa E-301 (komið inn um aðalinngang)

HVENÆR: fimmtudaginn 9. júní, kl. 14-17, og föstudaginn 10. júní, kl. 10-15

Félag heimspekikennara stendur í samvinnu við Menntavísindasvið HÍ fyrir ráðstefnu þ. 9.-10. júní 2022 um heimspekilega samræðu og lista­verk sem námsefni.

Hér getur að líta dagskrá ráðstefnunnar:

9. júní, fimmtudag kl. 14-17 (3 tímar)
● Liza Haglund, dósent við Södertörn högskola (aðalfyrirlesari/keynote speaker) – Heimspekileg samræða um list – tilraun til að yfirstíga innhverfar áherslur í menntun
● Elsa Haraldsdóttir, doktorsnemi – Undirstöður siðferðilegrar menntunar
Kaffi
● Atli Harðarson, prófessor við HÍ – Listir og landbúnaður
Umræða

10. júní föstudag kl 10-15 (5 tímar)
● Erna Mist, myndlistarkona – X-Rays of Experience. Um málverk sem leið til að skipuleggja
tilveruna í skiljanlegar myndlíkingar
● Ólafur Páll Jónsson, prófessor við HÍ – Play and the Cultivation of Character
Matur
● Ingimar Ó. Waage, lektor við LHÍ og doktorsnemi – Um myndlist og menntun dygða
● Kristian Guttesen, menntunarfræðingur – Um ljóðlist og skapandi kennslu
● Jón Ásgeir Kalmansson, aðjúnkt við HÍ – Dante sem uppalandi
Umræða

Fyrirlestrar verða á ensku

Hér má nálgast viðburðinn á Facebook: Listaverk sem námsefni og heimspekileg kennsla

HVAR: Á Zoom

HVENÆR: föstudaginn 24. september 2021, kl. 15-18, og laugardaginn 25. september 2021, kl. 10-13 & kl. 14-17

VERÐ: kr. 17.500 (greiða verður þátttökugjald að fullu fyrirfram, ath. að mörg stéttarfélög endurgreiða kostnað)

---

Greiðið gjaldið inn á reikning Félags heimspekikennara:
140-26-000584
kt. 671296-3549

og sendið póst á heimspekikennarar@gmail.com

---

Félag heimspekikennara stendur fyrir námskeiði undir leiðsögn Oscar Brenifier og Isabelle Millon, þar sem þátttakendur þjálfast í heimspeki­legri samræðu og samræðustjórnun.

Oscar og Isabelle hafa í áratugi staðið fyrir námskeið í mörgum löndum þar sem farið er djúpt í viðfangsefnið. Þau hafa kynnt hnitmiðaða aðferð í samræðustjórnun sem gengur út á að þjálfast í að standa með orðum sínum og geta gert grein fyrir hugsanaferli sínu. Þau lýsa námskeiðinu svona:
           
            Í þessu námskeiði munum við hugsa út fyrir kassann með ýmsum æfingum. Við munum skoða hvernig heimspekileg samræða virkar og á hverju hún byggist sem verkfæri til að dýpka gagnrýna hugsun. Við bjóðum þátttakendum að vera með í ferli sem miðar að því að verða gerandi í hugsandi samtali: að læra með öðrum, að sjá hvernig okkar eigin orð hafa merkingu ekki bara fyrir okkur heldur líka fyrir öðrum.

Þetta ferli felur í sér í fyrsta lagi að við þurfum að skoða framkomu okkar: að hlusta, að halda fjarlægð frá sjálfum sér, að taka ábyrgð á orðum sínum, að læra að treysta sjálfum sér, þolinmæði.

Í öðru lagi felur ferlið í sér vinnu með heimspekilega færni: röksemdafærslu, túlkun, að greina forsendur, að spyrja réttra spurninga, að hugtaka.

Þessi viðhorf og færni gilda bæði í samskiptum við fullorðna og börn.

Leiðbeinendur námskeiðsins eru:

Oscar Brenifier
http://www.pratiques-philosophiques.fr/en/welcome/

Isabelle Millon
https://isabellemillon-pratique-philosophique.com/en/home/

Bókin er ætluð til heimspekilegrar samræðu með börnum á yngsta stigi og miðstigi grunnskóla. Í henni eru 19 sögur sem fjalla m.a. um sannleika, skilning, nísku, frelsi, óendanleika, mannlegt eðli, fréttamat, vináttu, kærleik, fegurð og ljótleika. Á eftir hverri sögu er umræðuverkefni. Fremst í bókinni er inntak hverrar sögu kynnt. Bókinni fylgir vinnubók sem hægt er að nota samhliða lestri hennar.

Höfundur er Sigurður Björnsson.

Hér má nálgast rafbókina: https://mms.is/namsefni/hugrun-sogur-og-samraeduaefingar

Bókin Eru allir öðruvísi? fjallar um ýmsa þætti fjölmenningarsamfélagsins með heimspekilegum hætti. Í henni má finna efni sem hentar fólki á öllum aldrei, börnum, unglingum og fullorðnum. Hún samanstendur af sex köflum sem hver um sig hefur ákveðið þema og eru kaflaheitin þessi: 1. Hverjir eiga heiminn? 2. Hvað er besta tungumál í heimi? 3. Af hverju eru ekki allir eins á litinn? 4. Hvað er í matinn? 4. Hvað með guð? 5. Eru allir útlendingar? Bókina má nota á ýmsan hátt. Hún getur gagnast í kennslu með nemendum á ýmsum aldri og fullorðnum. Hana má einnig nota sér til ánægju í heimahúsum eða í sumarbústaðnum í góðra vina hópi þar sem áhugi er á að ræða og pæla saman. Heimspeki er jú nefnilega líka tómstundagaman.

Höfundur er Jóhann Björnsson.

Hér má nálgast rafbókina: https://verkefnabanki.wordpress.com/2020/07/18/eru-allir-odruvisi-kennslubok-eftir-johann-bjornsson/

Í bókinni eru 68 fjölbreyttar í heimspeki. Þær má nota í allflestum námsgreinum til þess að spyrja, hugsa og rökræða. Æfingarnar eru í níu efnisflokkum. Í þeim er meðal annars unnið með heimspekilegar upphitunaræfingar, fjallað um siðferðileg álitamál og heimspekilegar hversdagsklípur ásamt því að þjálfa gagnrýna og skapandi hugsun.

Höfundur er Jóhann Björnsson.

Hér má nálgast rafbókina: https://mms.is/namsefni/68-aefingar-i-heimspeki

Námsefninu 𝘏𝘷𝘢ð 𝘩𝘦𝘭𝘥𝘶𝘳 þú? er ætlað að þjálfa gagnrýna hugsun. Að nemendur séu virkir í þekkingarleit og leiti svara og lausna í gagnrýnu samfélagi sínu. Slík vinnubrögð efla læsi og lýðræðislega hugsun, geta af sér fjölmörg tækifæri til skapandi hugsunar og úrvinnslu, gera kröfu um jafnræði meðal nemenda og starfsmanna og stuðla að heilbrigði og velferð nemenda á víðtækan hátt. Efnið samanstendur af rafbók og kennsluleiðbeiningum á vef.

Höfundar eru Brynhildur Sigurðardóttir og Ingimar Waage.

Hér má nálgast rafbókina: https://vefir.mms.is/flettibaekur/namsefni/hvadheldurthunem/#1

Í nýju Fréttabréfi heimspekikennara er m.a. sagt frá námskeiði í samræðulist og færniþáttum heimspekilegrar samræðu nk. helgi, 25.-26. júní, og birtar æfingar úr Verkefnabanka Heimspekitorgsins.

Í Fréttabréfi heimspekikennara birtast fréttir af starfsemi félagsins og ýmsu öðru sem tengist því sem félagsmenn fást við.

Hér má skoða eldri tölublöð fréttabréfsins.

_{eftir Brynhildi Sigurðardóttur}

Í vetur kenndi ég í fyrsta sinn heimspeki á miðstigi. Ég er kennari í Stapaskóla og kenndi nemendum í 5. og 6. bekk heimspekismiðju, sex tíma á viku (þrjá tvöfalda tíma) í sjö vikur hver hópur. Í hópunum voru 7-12 nemendur og aðrir nemendur í árgöngunum sóttu á sama tíma smiðjur í tækni, list- og verkgreinum.

Ég prófaði alls konar verkefni með krökkunum, sumt gekk herfilega og annað var mjög skemmtilegt. Það sem reyndist erfiðast var að nota „klassískan Lipman“, þ.e. aðferðina hópur les texta – nemendur setja fram spurningar – samræða tvinnuð út frá spurningunum – heimspekilegar æfingar nýttar til dýpkunar. Nemendum gekk illa að tengja við textana og fannst eigin spurningar lítils virði.

Það sem gekk best voru æfingar sem við unnum á hreyfingu og hugtakaskalar. Ég set hér tengla á nokkur af þessum verkefnum:

• Heimspekileikir/upphitunaræfingar eftir Jóhann Björnsson (https://vefir.mms.is/flettibaekur/namsefni/sextiuogatta_aefingar/). „Hvað er í kassanum“ þjappaði hópunum til dæmis alltaf vel saman.
• Aðrar æfingar frá Jóhanni reyndust líka vel (sama bók): „Hvað sérðu“ er góð byrjunaræfing í heimspeki, „Málað með sápukúlum“ er mjög skemmtilegt verkefni sem kveikir í hugsun krakkanna og „Hvað ef“ spurningar urðu algjört uppáhaldsverkefni í sumum hópunum, nemendur gátu ekki hætt að búa til nýjar hvað ef spurningar sjálfum sér og hópfélögum til gamans.
• Þýðingar á skemmtilegum verkefnum frá The Philosophy Man (Jason Buckley) sem finna má í Verkefnabanka Heimspekitorgsins nýttust mér líka mjög vel með 10-11 ára krökkum. Allir hóparnir þjálfuðu einbeitinguna með æfingunni „Ef hundurinn minn væri hestur“. Þessi æfing er erfið til að byrja með en með nokkrum endurtekningum ná krakkar tökum á henni og finnst hún þá mjög skemmtileg.
• Jason Buckley leggur mikla áherslu á að blanda leik og hreyfingu inn í heimspekikennsluna. Æfing eins og „Að kjósa með fótunum“ er bæði einföld og skemmtileg. Til að fá sem mest út úr heimspekileikjunum er gott að hafa nokkur aðalatriði í huga og þau eru útskýrð í þessum kennsluseðli.
• Hugtakaskalar eru verkefni sem hafa eiginlega aldrei klikkað hjá mér. Skemmtileg byrjunaræfing er „krúttskalinn“ sem á uppruna sinn hjá Jóhanni Björnssyni eins og fleiri skemmtileg verkefni. En þessa aðferð má síðan laga að hvaða hugtaki sem er. Í vetur vann ég t.d. hugtakaskala um hugtakið „skemmtilegt“ með mörgum af hópunum mínum. Þá byrjaði ég vinnu nemenda með því að láta alla hafa tvo miða. Á annan miðann áttu þeir að skrifa dæmi um eitthvað sem þeim fannst mjög skemmtilegt en á hinn miðann áttu þeir að skrifa dæmi um eitthvað sem þeim fannst alls ekki vera skemmtilegt (leiðinlegt var oftast hinn endinn á skalanum). Ég tók svo miðana, skrifaði þá upp og ruglaði, ritskoðaði og bætti við dæmum til að auka breiddina í umræðunni. Í næsta tíma merktum við svo langa línu yfir þvera stofuna sem við vorum að vinna í, með „skemmtilegt“ á öðrum endanum og „alls ekki skemmtilegt“ á hinum og í miðjunni var ég alltaf með „???“ sem þýddi „veit ekki“ eða „bæði og“. Svo dreifði ég prentuðum miðunum í ruglaðri röð til nemenda, allir komu upp og lásu upp miðann sinn og settu hann þar sem þeim fannst hann eiga að vera á línunni. Í þessari fyrstu umferð lagði ég ekki mikla áherslu á rökstuðning. En í næstu umferð máttu nemendur koma upp og færa miða sem þeim fannst ekki vera rétt staðsettur á línunni. Þá hófst fjörið og nú gerði ég skýra kröfu um að það mætti ekki færa miða nema útskýra mjög vel af hverju.

Ég byrjaði kennslustundir alltaf á einhvers konar upphitun. Ég kenndi krökkunum t.d. að spila SET sem er frábær rökhugsunarleikur. Spilið má kaupa sem spilastokk, t.d. í Spilavinum og þá skipti ég stokknum oft á milli tveggja 4-5 manna hópa. En oftast spilaði hópurinn leikinn saman á netinu, við settum þá þessa síðu upp á stóran snertiskjá og þegar krakkarnir töldu sig hafa fundið set (þrennu) komu þeir upp og snertu spilin. Ef þeir höfðu rangt fyrir sér fögnuðum við því, skoðuðum hvað hefði klikkað svo að hópurinn gæti lært af því. Þegar þeir höfðu rétt fyrir sér voru verðlaunin þau að settið raðaðist til hliðar við spilin. Kostur við þessa vefútgáfu af spilinu er að við vitum alltaf að það eru sex set í borðinu en þegar spilað er með spilastokknum þá getur það komið fyrir að ekkert set finnist í borðinu og þá þarf að bæta við spili í von um að betur gangi.

Að lokum reyndist líka vel að grípa tækifæri sem gáfust. Í tengslum við dag heimspekinnar í nóvember fann ég t.d. mynd sem ég sýndi nemendum. Í góðan hálftíma sögðu þau frá hvað þau sáu í myndinni, báru sig saman og útskýrðu fyrir hvert öðru.

https://www.un.org/en/observances/philosophy-day

Vonandi nýtast þessar ábendingar kennurum sem eru að fara af stað með heimspekikennslu á miðstigi grunnskólans.